Doel van deze les
Boosheid integreren als een transformerende kracht door het aankijken van jezelf en de ander. Ontdek hoe de moed van de Maansikkelbeer om wonden te erkennen en de wijsheid rond durven aankijken die de Nachtkat ons brengt niet alleen een sleutel is tot persoonlijke groei, maar ook tot het herstel van verbinding binnen gemeenschappen en de samenleving.
Collectieve trauma’s en boosheid: een spiegel voor de samenleving
Boosheid is niet alleen een persoonlijke ervaring; het kan ook een uitdrukking zijn van diepgewortelde collectieve pijn. Thomas Hübl, een pionier op het gebied van collectieve traumaverwerking, benadrukt dat collectieve trauma’s – zoals oorlogen, kolonisatie, en structurele ongelijkheid – diep in ons psychologische en sociale landschap zijn verankerd. Deze trauma’s blijven voortleven, vaak onbewust, totdat ze worden aangekeken.
De rol van boosheid in collectieve heling
Boosheid kan een signaal zijn dat er onrecht of onverwerkt verdriet in een groep of gemeenschap leeft. Als deze boosheid wordt erkend en gedeeld in een veilige context, kan ze een brug slaan naar collectief bewustzijn en herstel.
De wijsheid van de Maansikkelbeer die ons helpt om ons gewonde instinct te helen en de wijsheid van de Nachtkat om onze ware stem te vinden, worden in dit kader een uitnodiging om niet alleen onszelf, maar ook de geschiedenis, verhalen en pijn van anderen onder ogen te zien.
Boosheid als ontwaker binnen het gezin
Boosheid brengt ons bij onszelf. Het schudt, het tiert en het maakt wakker. Boosheid binnen een gezin mag dan ook een uitnodiging zijn om stil te staan bij wat er voorgevallen is, zonder onszelf te verliezen in de drama-driehoek van: Dader, Slachtoffer en Aanklager. Ja, het is belangrijk om te zien wie of wat er schade heeft geleden, en ja, het is belangrijk om daar een gemeende erkenning of excuses aan te geven, en ja, het is belangrijk om ook de context van waarbinnen de dader handelde bij het verhaal te betrekken. Wat was zijn of haar beleving? Wat werd er geraakt in diegene? Ziet hij of zij wat het effect is van zijn gedrag? Boosheid tussen broers en zussen is heel normaal, ruzie moet zelfs! Het stelt kinderen in staat om met elkaar te oefenen in het omgaan met frustraties, het leren kennen van eigen en andermans grenzen en het communiceren hierover. Welk voorbeeld mogen wij ouders geven? Dat wij onze eigen frustraties leren erkennen, benoemen en ermee leren omgaan. De ene keer kunnen we onze behoefte vervullen, de andere keer moeten we misschien accepteren dat bepaalde dingen niet kunnen of niet vandaag. De ene keer is het nodig om heel duidelijk een grens aan te geven en een andere keer is de uitnodiging om onszelf in de spiegel te kijken. Dit over en weer omgaan met de eigen en andermans frustraties vraagt om een gezonde portie flexibiliteit en verdraagzaamheid, alsook de moed en daadkracht om voor onszelf op te komen of onszelf juist kwetsbaar op te stellen. Boosheid tussen partners is ook heel normaal, maar we moeten steeds kijken naar dat wat er in ons geraakt is en daar voor onszelf gehoor aan geven en dit inbrengen in de relatie.
Boosheid in het collectief
In een collectief of een gemeenschap werkt het precies zo. Een gezonde gemeenschap is een plek waar frustraties (de voorloper van boosheid, maar van dezelfde atmosfeer als het ware) gehoord worden, erkend en als uitnodiging voor verdere afstemming en invlechting van eenieders behoefte. Als we ervan uitgaan dat elk lid van de samenleving of gemeenschap zijn of haar eigen waarde en rol heeft, dan blijft het een voortdurend proces van geven en nemen, hoor en wederhoor, erkenning en verbinding. Boosheid binnen een systeem of samenleving signaleert regelmatig schaduwprocessen: bepaalde zaken die afgewezen worden, ondergeschoven of niet erkend.